Skręcenie kolana

Autor: RAFAŁ CZEPUŁKOWSKI
Konsultacja merytoryczna: MICHAŁ BORYS
Data dodania 10.09.2022
Data ostatniej aktualizacji 10.07.2023

Spis treści:

Skręcenie kolana to dość częsty uraz występujący wśród sportowców, charakteryzujący się uszkodzeniem aparatu stabilizującego staw kolanowy. W przypadku skręcenia stawu kolanowego ciągłość stawu jest zachowana, ale dochodzi do osłabienia stabilności kolana w wyniku uszkodzenia torebki stawowej, więzadeł oraz ścięgien. Leczenie obejmuje ograniczenie aktywności fizycznej, unieruchomienie kończyny, w dalszym etapie rehabilitację, a w cięższych przypadkach zabieg chirurgiczny.

Spis treści:

Przyczyny skręcenia kolana

Staw kolanowy łączy dwie najdłuższe kości ciała ludzkiego wchodzące w skład aparatu ruchu, są one poddawanie bardzo dużym przeciążeniom, czyniąc więzadła podatne na różnego rodzaju urazy. Skręcenie kolana występuje dość często, zarówno wśród sportowców wyczynowych, jak i osób uprawiających sport amatorsko. Ryzyko urazu jest szczególnie wysokie podczas wykonywania czynności wymagających obciążenia kończyny w trakcie zginania lub skręcania np.: piłka nożna, koszykówka lub hokej na lodzie.

Większość skręceń kolana występuje w wyniku bezpośredniego uderzenia w kolano przez siłę zewnętrzną np. w piłce nożnej, gdy stopa zawodnika ma kontakt z murawą, a inny gracz „wpadnie” w jego kolano. Wśród najczęstszych przyczyn są również te wynikające z dużych przeciążeń w trakcie nagłych zatrzymań i zmiany kierunku biegu, które również są elementem gry w piłkę nożną, czy koszykówkę. Uraz stawu kolanowego jest powszechny w sportach dynamicznych, takich jak hokej na lodzie, gdzie dochodzi do skręcenia lub przeprostu stawu kolanowego. Do przyczyn można zaliczyć urazy spowodowane niewłaściwą lub nadmierną aktywnością fizyczną bez uprzedniego przygotowania się do niej.

Objawy skręcenia kolana

Skręcenie kolana jest urazem dość powszechnym i niestety czasami poważnym, wiążącym się z częściowym uszkodzeniem więzadeł - naderwaniem lub całkowitym uszkodzeniem - zerwaniem więzadeł oraz łąkotek i chrząstki. Takiemu uszkodzeniu może ulec więzadło krzyżowe przednie (ACL) lub krzyżowe tylne (PCL), więzadło poboczne piszczelowe (MCL) lub poboczne strzałkowe (LCL). Wśród najczęstszych objawów można wymienić ostry ból wewnątrz stawu nasilający się podczas wykonywania ruchów, krwiak pojawiający się na skutek uszkodzenia unaczynionych struktur (więzadło, łąkotka), szybko narastający obrzęk i opuchlizna w obrębie kolana.

Sportowcy, którzy doznali skręcenia kolana, w zależności od ciężkości urazu, mogą odczuwać dolegliwości bólowe w różnym stopniu: tępy i pulsujący w przypadku łagodnych skręceń oraz ostry i stały w cięższych przypadkach. Warto jednak podkreślić, iż ból bywa bardzo różny i jest to jednak odczucie subiektywne. Ból zazwyczaj ustępuje, gdy kolano jest w spoczynku i powraca wraz z ruchem.

Wśród objawów towarzyszących skręconego stawu kolanowego mogą wystąpić: uczucie przeskakiwania i niestabilność kolana, ograniczenie ruchomości kolana, odruchowe unikanie ruchu prowokującego ból kolana przy chodzeniu. Ważny jest moment urazu. Jeśli zawodnik słyszy charakterystyczny dźwięk trzaskania w momencie skręcenia, może to wskazywać na zerwanie jednego z czterech głównych więzadeł kolana. Wiąże się to z poważniejszą kontuzją skręcenie III stopnia. Osoba, która pomimo urazu struktur kolana, nadal obciąża kończynę uprawiając sport, ryzykuje dalszym uszkodzeniem stawu kolanowego. Aby zminimalizować ryzyko dalszych kontuzji, należy niezwłocznie zastosować protokół pourazowy PRICE i skonsultować się z ortopedą.

Skręcenie kolana - stopnie uszkodzenia danego więzadła

  • Uszkodzenie więzadła I stopnia: uszkodzenie niewielkiej liczby włókien więzadła oraz torebki stawowej. Takiemu urazowi towarzyszy miejscowa bolesność, łagodny obrzęk, ból lub siniaki, przy zachowanej stabilności stawu. Osoba może obciążać dotkniętą kończynę.
  • Uszkodzenie więzadła II stopnia: uszkodzenie większości włókien więzadła z częściowym ich zerwaniem. Takiemu urazowi towarzyszą bardziej intensywne dolegliwości bólowe. W przypadku obciążenia chorej kończyny kolano może być mniej stabilne.
  • Uszkodzenie więzadła III stopnia: jest to najcięższe skręcenie z całkowitym zerwaniem więzadła, które w niektórych przypadkach może oddzielić się od kości. Takiemu urazowi towarzyszy obrzęk i siniak, a obciążenie dotkniętej chorobą kończyny może być niemożliwe z powodu bólu utraty stabilności kolana.

Czynniki ryzyka skręcenia kolana

Każdy sportowiec, zarówno zawodowiec, jak i amator, może doświadczyć skręcenia kolana. Istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia skręcenia kolana. Na pewno będą to urazy, które miały już miejsce w przeszłości. Wcześniejsze skręcenie kolana zwiększa prawdopodobieństwo ponownego urazu. Do tego dochodzi uszkodzenie łąkotki oraz więzadeł, co osłabia stabilizację stawu kolanowego. Naturalnym ryzykiem zwichnięcia kolana jest uprawianie sportów dynamicznych i kontaktowych jak: piłka nożna, koszykówka czy hokej na lodzie.

Wśród amatorów będzie to nieadekwatny wysiłek do swojego poziomu sportowego. Osoby, które zbyt szybko zwiększają objętość swojego treningu lub poziom zawodów sportowych w jakich biorą udział, naturalnie zwiększają ryzyko skręcenia kolana. Do przyczyn możemy również zaliczyć niewłaściwe obuwie, które powinno być dostosowane do biomechaniki sportowca i być odpowiednie do uprawianego sportu.

Skręcenie stawu kolanowego - diagnostyka

Podstawą diagnostyki jest wywiad i badanie lekarskie. Ortopeda będzie chciał wiedzieć, w jaki sposób doszło do urazu kolana, jakich objawów doświadczył pacjent i czy wcześniej doznał już podobnego urazu. Podejrzewając skręcenie kolana, lekarz będzie chciał wykluczyć inne możliwe przyczyny bólu. Ważną częścią procesu diagnostycznego jest badanie fizykalne, w czasie którego lekarz ocenia wszystkie więzadła kolana. Ortopeda pyta również pacjenta o objawy, jakie ruchy powodują ból, a w jakich pozycjach dolegliwości maleją.

Bardzo ważna jest diagnostyka obrazowa, umożliwiająca wizualizację struktur anatomicznych wewnątrz kolana w celu oceny ciężkości uszkodzenia. RTG, USG lub MRI pomaga określić, czy też inne struktury w kolanie nie uległy uszkodzeniu. Zdjęcie rentgenowskie pomaga w rozpoznaniu złamania kości, a rezonans magnetyczny umożliwia wizualizację urazów również tkanek miękkich, takich jak uszkodzenie więzadeł, łąkotek lub chrząstki stawowej.

Uraz kolana - natychmiastowa pomoc

Nagły uraz kolana może spowodować znaczny ból i obrzęk w obrębie stawu w ciągu kilku sekund. Dlatego bardzo ważne jest aby od razu przerwać aktywność fizyczną, przy której doszło do skręcenia kolana i jak najszybciej zastosować protokół PRICE. Procedura ta obejmuje ochronę - czyli zabezpieczenie bolącego miejsca przed powtórnym urazem, odpoczynek - czyli ograniczenie ruchu, schładzanie kolana w celu zmniejszenia obrzęku, zastosowanie delikatnego ucisku w celu zmniejszenia obrzęku oraz uniesienie kończyny powyżej linii serca. Protokół PRICE, a także dwie inne procedury po urazie kończyny opisaliśmy w artykule „Skręcenie stawu skokowego”.

Leczenia niechirurgiczne - rehabilitacja kolana

Leczenie uszkodzonych struktur może odbywać się za pomocą procedur niechirurgicznych, które koncentrują się na przywróceniu pełnej siły stawu kolanowego. W tym celu najlepiej umówić się na rehabilitację do doświadczonego fizjoterapeuty, który przygotuje odpowiednie ćwiczenia na staw kolanowy przywracające jego stabilność i pełny zakres ruchu. Początkowo będą to ćwiczenia z niewielkim ciężarem, głównie na szelkach i gumach oporowych. Z biegiem czasu, w sposób progresywny, podnoszony będzie ciężar, a ilość powtórzeń będzie wzrastać. Jednocześnie fizjoterapeuta będzie proponował ćwiczenia rozciągające, które sukcesywnie będą zwiększać elastyczności. Zakresu ruchu, a także brak bólu, brak obrzęku i odpowiednia siła mięśni są pewnym wyznacznikiem, że sportowiec jest prawie gotowy do powrotu do treningu sportowego. Długość i intensywność programu rehabilitacji jest uzależniona od stopnia urazu, wieku Pacjenta oraz poziom współzawodnictwa sportowego w jakim bierze on udział.

Leczenie operacyjne - artroskopia

W przypadku poważnego skręcenia kolana (głównie III stopnia) konieczna może być operacja w celu naprawy zerwanego więzadła i uszkodzeń towarzyszących jak np. pęknięta łąkotka. Zabieg chirurgiczny najczęściej wykonywany jest artroskopowo (w zależności którego więzadła dotyczy), czyli mało inwazyjnie. Artroskopia kolana polega to na wykonaniu małego nacięcia i wprowadzeniu miniaturowej kamery do stawu kolanowego w celu oceny stopnia uszkodzenia. Następnie do kolana wprowadzone zostają małe narzędzia, aby usunąć lub naprawić uszkodzoną tkankę. Jak dokładnie wygląda taki zabieg można zobaczyć w naszym artykule „Rekonstrukcja ACL – jak przebiega operacja?”.

Czy można uniknąć uszkodzenia stawu kolanowego?

Zapobieganie kontuzjom stawów kolanowych, w tym opisywanego skręcenia kolana, większość skutecznych programów treningowych nacelowanych na ich prewencję, zawiera przede wszystkim elementy treningu siłowego, równoważnego/proprioceptywnego i zwinnościowego. Po propozycję takich ćwiczeń odsyłamy do artykułu Mariusza Golińskiego - Trenera Przygotowania Motorycznego Rehasport.

Powiązane artykuły:

Poznaj inne możliwe urazy i kontuzje stawu kolanowego.

Bibliografia:

 

Autor
RAFAŁ CZEPUŁKOWSKI
RAFAŁ CZEPUŁKOWSKI

Specjalista do spraw content marketingu, dziennikarz sportowy i medyczny. Redaktor naczelny magazynu „Poradnik Zdrowie i Sport”, członek Dziennikarskiego Klubu Promocji Zdrowia, współtwórca wielu artykułów medycznych z zakresu ortopedii i urazowości w sporcie.

Czytaj więcej
Konsultacja merytoryczna
MICHAŁ BORYS
MICHAŁ BORYS

Lekarz w klinice Rehasport, specjalizuje się w ortopedii i traumatologii narządu ruchu, leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów oraz kręgosłupa. Zainteresowania zawodowe koncentruje wokół tematyki ortopedii sportowej i wykorzystania nowoczesnych, małoinwazyjnych technik leczenia.

Czytaj więcej