Ocena ograniczeń funkcji narządu ruchu wśród zawodniczek piłki nożnej i ich wpływu na poziom sport.

Ocena ograniczeń funkcji narządu ruchu wśród zawodniczek piłki nożnej i ich wpływu na poziom sportowy – badanie przekrojowe

Evaluation of Functional Limitations in Female Soccer Players and Their Relationship with Sports Level – A Cross Sectional Study 

Badacz: dr n. k. f. Monika Grygorowicz

Charakterystyka poruszania się zawodniczki/zawodnika na boisku (uwzględniająca wielokierunkowe wzorce ruchowe, naprzemienne fazy hamowania i przyspieszania) wymaga od sportowca bardzo dobrego poziomu motoryczności podstawowej, ukierunkowanej i specjalnej46. Nawet w najprostszych elementach techniki piłki nożnej (np. podczas podania piłki) konieczne jest zachowanie właściwej proporcji między stabilnością i mobilnością. Dlatego właściwa elastyczność układu mięśniowo-powięziowo-więzadłowego jest istotna w przygotowaniu zawodniczek i zawodników do pełnego treningu i obciążeń meczowych [1]. Udowodniono, że regularny trening, zwłaszcza siłowy, wywołuje adaptacje w układzie mięśniowo-powięziowo-więzadłowym a zwiększona sztywność może wpływać na zdolność mięśni do szybkiego generowania siły [2]. Rodzi się jednak pytanie: czy uprawianie piłki nożnej może wpłynąć na aspekty zdrowotne zawodniczek/zawodników, w rozumieniu potencjalnego wpływu na pojawianie się ograniczeń funkcjonalnych występujących w narządzie ruchu? Stąd celem pracy była analiza wpływu występowania potencjalnych ograniczeń w elastyczności testowanych mięśni kończyn dolnych na poprawność wykonania podstawowych wzorców ruchowych w grupie piłkarek nożnych, w odniesieniu do ich poziomu wyszkolenia.

Badania przeprowadzono na grupie 43 zawodniczek, reprezentujących różny poziom umiejętności piłkarskich. U wszystkich zawodniczek obustronnie wykonano pomiar długości mięśni kończyn dolnych (mięśnia biodrowo-lędźwiowego, prostego uda oraz mięśni grupy kulszowo-goleniowej) i ocenę kliniczną stawu rzepkowo-udowego zgodnie z zaleceniami literaturowymi [3-6]. Analizę prawidłowości wykonania podstawowych wzorców ruchowych przeprowadzono zgodnie z zasadami oceny Functional Movement ScreenTM (FMSTM)[7-8]. Piłkarki wypełniły także ankietę dotyczącą liczby i typu urazów sportowych, których doświadczyły.

Zaobserwowano istotne różnice w uzyskanych wynikach testów długości i elastyczności mięśni oraz podstawowych wzorców ruchowych, w zależności od reprezentowanego poziomu gry. Większą liczbę pomiarów wskazujących na nieprawidłową długość mięśnia prostego uda odnotowano wśród zawodniczek 1 Ligi (79% vs. 59%, p=0,0433). Piłkarki Ekstraligi charakteryzowały się znamiennie wyższym odsetkiem nieprawidłowych wyników testu długości mięśni grupy kulszowo-goleniowej (61% vs. 25%, p=0,0006). Maksymalne wartości poszczególnych testów FMSTM, wskazujące na prawidłowe wykonanie podstawowych wzorców ruchowych, a tym samym na brak funkcjonalnych ograniczeń ze strony układu narządu ruchu, uzyskało niestety niewiele piłkarek. Spośród siedmiu testów FMSTM, ponad 50% zawodniczek 1 Ligi charakteryzowało się prawidłowym wykonaniem jedynie testu przysiadu głębokiego, wykroku jednonóż, aktywnego uniesienia kończyny dolnej i testu ruchomości barków. Z kolei ponad połowa zawodniczek Ekstraligi prawidłowo wykonała jedynie test stabilności rotacyjnej tułowia oraz test ruchomości stawów barkowych. W teście stabilności rotacyjnej tułowia piłkarki Ekstraligi osiągnęły lepsze wyniki (3 vs. 2, p=0,0008), podczas gdy zawodniczki 1 Ligi uzyskały lepsze wyniki w testach przyklęku jednonóż (3 vs. 2, p=0,0042). Piłkarki 1 Ligi uzyskały statystycznie istotnie lepsze wyniki w porównaniu do zawodniczek z Ekstraligi w testach przysiadu głębokiego (2,5 vs. 2,0, p=0,0220) i aktywnego uniesienia kończyny dolnej (3 vs. 2, p=0,0125) ze względu na odpowiednią elastyczność grupy kulszowo-goleniowej.

Wyniki wskazują na występowanie istotnych zaburzeń funkcjonalnych w obu grupach piłkarek. Ograniczona elastyczność mięśni może skutkować zmianami przeciążeniowymi oraz pojawieniem się kompensacji funkcjonalnej w innych segmentach ruchu i może być przyczyną bólu zgłaszanego przez zawodniczki. Ze względu na istniejące zaburzenia funkcjonalne nawet niewielkie obciążenia treningowe mogą stanowić poważne zagrożenie m.in. dla struktur stawowych, prowadząc do ich przeciążenia i nieprawidłowości w funkcjonowaniu stawów [9]. Podwyższona sztywność grupy kulszowo-goleniowej może być również czynnikiem zwiększającym ryzyko urazu [10]. Podobnie, potwierdzona etiopatogeneza zmian i ból stawu rzepkowo- udowego, który spowodowany jest najczęściej powtarzającymi się obciążeniami treningowymi i mikrouszkodzeniami [11].

Pełen opis badania można znaleźć w pracy:

Grygorowicz M., Piontek T., Dudziński W. (2013) Evaluation of Functional Limitations in Female Soccer Players and Their Relationship with Sports Level – A Cross Sectional Study. PLoS ONE 8(6): e66871. Link do artykułu: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0066871 

Literatura:

  1. Gatz G. Complete conditioning for soccer, Human Kinetics Publisher; 1 ed. 2009, ISBN 13: 978-0736077132
  2. Brumitt J, Cuddeford T. Current concepts of muscle and tendon adaptation to strength and conditioning. Int J Sports Phys Ther. 2015;10(6):748- 759.
  3. Kuszewski M, Gnat R, Saulicz E. Stability training of the lumbo-pelvo-hip complex influence stiffness of the hamstrings: a preliminary study. Scand J Med Sci Sports. 2009;19(2):260-266. DOI:10.1111/j.1600-0838.2008.00793.x.
  4. Witvrouw E, Danneels L, Asselman P, D'Have T, Cambier D. Muscle flexibility as a risk factor for developing muscle injuries in male professional soccer players. A prospective study. Am J Sports Med. 2003;31(1):41-46. DOI:10.1177/03635465030310011801.
  5. Harvey D. Assessment of the flexibility of elite athletes using the modified Thomas test. Br J Sports Med. 1998;32(1):68-70.
  6. Nijs J, Van Geel C, Van der auwera C, Van de Velde B. Diagnostic value of five clinical tests in patellofemoral pain syndrome. Man Ther. 2006;11(1):69-77. DOI:10.1016/j.math.2005.04.002.
  7. Cook G, Burton L, Hoogenboom B. Pre-participation screening: the use of fundamental movements as an assessment of function – part 1. North  Am J Sports Phys Ther. 2006;1:62-72.
  8. Cook G, Burton L, Hoogenboom B. Pre-participation screening: the use of fundamental movements as an assessment of function – part 2. North Am J Sports Phys Ther.. 2006;1:132-139.
  9. Lesiak A, Prusinowska A, Synowiec A. Ocena możliwości kompensacji dysfunkcji kończyn dolnych na podstawie analizy chodu. Reumatologia. 2005;43(2):63-69.
  10. [Watsford ML, Murphy AJ, McLachlan KA, et al. A Prospective study of the relationship between lower body stiffness and hamstring injury in professional Australian rules footballers. Am J Sports Med. 2010;38(10):2058-2064. DOI:10.1177/0363546510370197.
  11. Devan MR, Pescatello LS, Faghri P, Anderson J. A prospective study of overuse knee injuries among female athletes with muscle imbalances and structural abnormalities. J Athl Train. 2004;39(3):263-267.