Złamanie zmęczeniowe

Na złamania zmęczeniowe najbardziej narażeni są biegacze i triathloniści, ale również pozostali lekkoatleci, tenisiści i sportowcy gier zespołowych jak: piłkarze, koszykarze czy siatkarze. Jest to kontuzja zdecydowanie najczęściej dotykająca amatorów i to tych bardzo ambitnych. Rzadziej zdarza się zawodowcom lub osobom mającym większą wiedzę o treningu i funkcjonowaniu organizmu. Złamanie zmęczeniowe może być bezpośrednim sygnałem, że prowadzony trening jest nieprawidłowy, i jeśli nie zostanie zmieniony, to powtarzające się urazy mogą doprowadzić do konieczności rezygnacji z uprawiania ulubionej aktywności fizycznej.

Złamanie zmęczeniowe – przyczyny

Złamanie zmęczeniowe, w przeciwieństwie do zwykłych złamań kości, nie jest związane z nagłym urazem. Dochodzi do niego stopniowo, nawet przez kilka tygodni. Przyczyną są niewielkie, ale często powtarzające się mikrourazy kości, z nadmiernym obciążeniem więzadeł i zmęczeniem mięśni, co jest efektem długotrwałego i forsownego wysiłku. Z problemem złamań zmęczeniowych borykają się głównie biegacze, którzy mają źle ułożony trening. Wśród typowych błędów przez nich popełnianych są: zbyt częste treningi, zbyt długi czas trwania wysiłku oraz zbyt duże obciążenie. Wiąże się to ze zbyt małą uwagą poświęconą na odpoczynek i regenerację kości, stawów i więzadeł po wysiłku. Do czynników przyspieszających pojawienie się złamania zmęczeniowego należą: źle dobrane obuwie nie absorbujące wstrząsów, bieganie po twardym podłożu, uprawianie kilku sportów obciążających układ kostno-stawowy jednocześnie (np. bieganie i tenis). Z drugiej strony obciążanie kości i stawów może wynikać nie tylko z ciężkich treningów, ale również z większej masy ciała – otyłości.

Złamanie zmęczeniowe u biegaczy

• zbyt duże obciążenia treningowe,
• nieprawidłowe wykonywanie ćwiczeń,
• brak rozgrzewki przed treningiem,
• zbyt krótki czas regeneracji między treningami,
• wady wpływające na nieprawidłową biomechanikę ciała,
• nieodpowiednio dobrane obuwie treningowe,
• łączenie obciążających treningów (np. biegania i tenisa),
• nadwaga, zła dieta.

Złamanie zmęczeniowe – objawy

Początkowo dolegliwości bólowe są lekkie i pojawiają się tylko po wysiłku fizycznym. Nie są one dokuczliwe, więc nie zwracamy na nie uwagi i realizujemy plan treningowy. Jednak po kilku tygodniach ból narasta, pojawia się znacznie wcześniej, również w trakcie treningu.

Z czasem ból staje się bardziej dokuczliwy, nawet podczas codziennych czynności. Może być głęboki, ostry, przechodzący jakby na zewnątrz kończyny. Na kości często pojawia się wyczuwalne zgrubienie, obrzęk i zaczerwienienie lokalizujące miejsce złamania.

Złamanie zmęczeniowe – diagnostyka

Podstawą przy podejrzeniu złamania zmęczeniowego jest wywiad lekarski oraz badanie kliniczne przeprowadzone przez specjalistę. Kolejnym krokiem w diagnostyce jest wykonanie badania RTG i USG. Jeśli złamanie jest we wczesnej fazie, może być niewidoczne i badanie RTG nie będzie wykazywać zmian. W trudniejszych przypadkach (np. miednica, kręgosłup) konieczna jest dalsza diagnostyka i wykonanie badania typu rezonans magnetyczny i scyntygrafia.

Złamanie zmęczeniowe – leczenie

Leczenie złamań zmęczeniowych - mówi dr Andrzej Warzocha, ortopeda Rehasport w Gdańsku - uzależnione jest przede wszystkim od lokalizacji oraz od przyczyny, które do urazu doprowadziły. Inaczej podejdziemy do złamania po przeciążeniu treningiem, a inaczej w przypadku skłonności do złamań zmęczeniowych wynikających ze specyficznej anatomii np. w przypadku kości piszczelowej lub zaburzeń hormonalnych prowadzących do osteoporozy. Podstawą jest leczenie nieoperacyjne polegające na usunięciu przyczyny, czyli zmniejszeniu intensywności treningu, zastosowaniu wkładek ortopedycznych, ortezy, odciążaniu przy użyciu kul łokciowych, a także wyrównaniu zaburzeń hormonalnych.

Leczenie operacyjne zaś wskazane jest w przypadku pewnych specyficznych typów złamań – niektóre złamania szyjki kości udowej, złamanie zmęczeniowe części bliższej V kości śródstopia lub w przypadku niepowodzenia leczenia nieoperacyjnego.

Załamanie zmęczeniowe – powrót do sportu

Wielu sportowców traktuje złamanie zmęczeniowe jako jedno z najgorszych rzeczy, które mogły się im przytrafić. Obawiają się ponownego złamania, co poważnie mogłoby wpłynąć na kontynuację kariery sportowej. Tymczasem o takim ryzyku decyduje w dużej mierze rehabilitacja i czy powrót do aktywności fizycznej przebiegał prawidłowo. Ryzyko ponownego złamania, mówi dr Andrzej Warzocha – ortopeda Rehasport w Gdańsku, przy wyeliminowaniu przyczyn pierwotnego złamania, jest niewielkie. Powrót do pełnej aktywności sportowej możliwy jest najczęściej po około 3 miesiącach lub po radiologicznym potwierdzeniu zrostu złamania. Wykonane wówczas badania kontrolne są takie, jak przy rozpoznawaniu – RTG, czasem MRI.

Złamanie zmęczeniowe – jak zapobiegać?

• Nie należy zbyt szybko zwiększać obciążeń treningowych i wydłużać czasu treningu.
• Należy zadbać o odpowiednie przerwy między treningami, poświęcając je na regenerację.

• Należy uzupełnić trening biegowy o ćwiczenia ogólnorozwojowe i stabilizujące.